Η Ιστορία του Καφέ
Posted by estiator at 12 March, at 13 : 28 PM Print
ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΗΣ ΤΖΙΝΑΣ ΚΑΛΛΙΤΣΗ
────────────
Η ιστορία του καφέ ξεκίνησε στην Αιθιοπία, όπου η καφέα η αραβική (Coffea arabica) μεγάλωνε ως θάμνος. Αρχικά ο καρπός χρησιμοποιείτο αυτούσιος από τους τοπικούς πληθυσμούς, που είτε τον μασούσαν είτε τον άλεθαν σε μικρούς σβόλους.
────────────
Η αρχική του αραβική ονομασία ήταν qahwat al-būnn, δηλαδή «κρασί του κόκκου», που αναφέρεται στο γεγονός ότι ο καφές χρησιμοποιήθηκε σαν υποκατάστατο του κρασιού, καθώς το Κοράνι απαγορεύει το αλκοόλ.
Όταν ο καφές πρωτοήρθε στην Ευρώπη ήταν γνωστός ως «αραβικό κρασί». Μια άλλη εκδοχή αποδίδει το όνομα του καφέ στο Βασίλειο της Κάφφα, την περιοχή της Αιθιοπίας όπου άρχισε να χρησιμοποιείται ο καφές. Σύμφωνα με τον επικρατέστερο μύθο για την ανακάλυψη των ιδιοτήτων του καφέ, ο Κάλντι, ένας γιδοβοσκός στα βουνά της Αιθιοπίας, παρατήρησε ότι οι κατσίκες του ήταν πιο ζωηρές όταν έτρωγαν τους καρπούς ενός θάμνου, που έμοιαζαν με κεράσια. Αποφάσισε λοιπόν να δοκιμάσει και ο ίδιος και διαπίστωσε ότι αυτοί οι καρποί του έδιναν περισσότερη ενέργεια.
Το είπε σ’ έναν μοναχό στο κοντινό μοναστήρι, ο οποίος παρασκεύασε ένα ρόφημα που του έδωσε εντυπωσιακή εγρήγορση. Κάπως έτσι, η παρασκευή του καφέ διαδόθηκε σε όλη τη χώρα και κατά τον 12ο αιώνα έφτασε στην αραβική χερσόνησο μέσω των εμπόρων. Η χώρα που εξέλιξε πρώτη τον καφέ ήταν η Υεμένη, όπου τον έφεραν οι σκλάβοι από το σημερινό Σουδάν περί το 900 μ.Χ. Από εκεί προήλθε και το όνομα του «Qahwa». Η λέξη πέρασε από πολλά στάδια και μετατροπές, με κάθε χώρα να χρησιμοποιεί διαφορετική προφορά, μέχρι που κατέληξε στη μορφή που είναι γνωστή σήμερα.
Η παρασκευή του καφέ με καβούρδισμα των σπόρων και βράσιμό τους άρχισε περί τον 14ο αιώνα. Η πρώτη λεπτομερής αναφορά που έχουμε για την προέλευση και τη χρήση του καφέ είναι μία εργασία του Αμπντ ΑλΚαντίρ Αλ-ΤΖαζίρι από το 1587, όπου αναφέρεται ότι ο πρώτος που καθιέρωσε τη χρήση του καφέ ήταν ο μουφτής του Άντεν τον 14ο αιώνα, όπου έβρασαν τους κόκκους και έφτιαξαν το διάσημο πια ρόφημα.
Ο καφές ως έτοιμο προϊόν, πέρασε στην Ευρώπη από τη Βενετία, που διατηρούσε ισχυρές εμπορικές σχέσεις με τον αραβικό κόσμο, στα τέλη του 16ου αιώνα. Διατέθηκε αρχικά από τους Βενετούς εμπόρους στους πλούσιους σαν εξωτικό είδος. Αρχικά αντιμετωπίστηκε ως «σατανικό ποτό», μέχρι που τον δοκίμασε ο Πάπας Κλήμης Η’ και ενθουσιάστηκε τόσο με τη γεύση, που έδωσε την άδεια, παρά τις συμβουλές του περιγύρου του να αφορίσει τον καφέ σαν ισλαμική απειλή προς τον χριστιανισμό, να τον καταναλώνουν ελεύθερα όλοι οι Χριστιανοί. Το πρώτο καφεποτείο άνοιξε στην Ιταλία το 1645.
Μέχρι το 17ο αιώνα, η καλλιέργεια και εμπορία του καφέ ήταν αποκλειστικό προνόμιο των Αράβων που απαγόρευαν την εξαγωγή του για να διατηρήσουν το μονοπώλιο. Οι Ολλανδοί ήταν οι πρώτοι που κατάφεραν να σπάσουν το μονοπώλιο και να προμηθευτούν τους σπόρους, τους οποίους φύτεψαν στις αποικίες τους στην Ινδονησία. Την ίδια εποχή μάλιστα το φυτό του καφέ πέρασε παράνομα και στην Ινδία.
Όπως ήταν φυσικό, το ταξίδι του καφέ δεν σταμάτησε εκεί. Γύρω στα 1700, οι Γάλλοι αποικιοκράτες μετέφεραν το σπόρο και στις χώρες της Αμερικής. Ο καφές είχε ήδη κερδίσει ένα μεγάλο κοινό. Όταν ο βρετανός βασιλιάς Γεώργιος Γ’ επέβαλε το 1773 βαρύ φόρο στο τσάι, που μέχρι τότε ήταν το αγαπημένο ρόφημα των Ευρωπαίων, οι περισσότεροι στράφηκαν στον καφέ.
Ο περίφημος βραζιλιάνικος καφές προέκυψε από την προσπάθεια του Francisco de Mello Palheta, που ταξίδεψε μέχρι τη Γουϊνέα, για να πάρει σπόρους από τους Γάλλους αποίκους. Έτσι έφθασε ο καφές στη Βραζιλία, όπου λόγω του κλίματος και των τεράστιων εκτάσεων, η χώρα έχει πλέον τη μεγαλύτερη παραγωγή καφέ, η οποία αποφέρει τεράστια έσοδα.
Την ίδια περίπου εποχή ο καφές καλλιεργήθηκε στην Τζαμάικα, το 1740 στο Μεξικό, το 1784 στη Βενεζουέλα και στα τέλη του αιώνα στην Κολομβία. Το 1893 ο καφές πέρασε από τη Βραζιλία στην Κένυα και την Τανζανία, ολοκληρώνοντας έτσι το διηπειρωτικό του ταξίδι που ξεκίνησε λίγο βορειότερα, στην Αιθιοπία, 900 χρόνια πριν.
Υπάρχουν δύο βασικές ποικιλίες καφέ. Η Arabica, γνωστή και ως «Coffea Arabica», η οποία αποτελεί το 70% της παγκόσμιας κατανάλωσης και είναι η αρχαιότερη ποικιλία. Ο καφές της έχει ελαφριά γεύση και περιέχει σχετικά χαμηλή ποσότητα καφεΐνης. Ευδοκιμεί καλύτερα σε μεγάλα υψόμετρα και στις μέρες μας παράγεται κυρίως σε χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής.
Η δεύτερη καλλιέργεια ονομάζεται «robusta». Το φυτό αντέχει περισσότερο στις κακουχίες απ’ τον Arabica επειδή περιέχει σχεδόν διπλάσια ποσότητα καφεΐνης, ουσία που μπορεί να παραλύσει και σκοτώσει ορισμένα από τα έντομα που απειλούν το καφεόδεντρο. Αυτή η ποικιλία θεωρείται πιο παραγωγική αλλά χαμηλότερης ποιότητας, καθώς η γεύση του καφέ είναι πιο πικρή.
Από αυτές τις δύο καλλιέργειες, έχουν προκύψει χιλιάδες ποικιλίες, από μεταλλάξεις των φυτών, ανάλογα με την περιοχή που φυτεύτηκαν και τις διάφορες αναμείξεις που έκαναν οι καλλιεργητές.
Φυσικά πια υπάρχουν και αμέτρητοι τρόποι παρασκευής, όπως ο φραπέ, ο καφές φίλτρου, ο ιρλανδέζικος και πολλοί άλλοι.
Η πιο δημοφιλής παρασκευή καφέ ήταν ο αραβικός, ή ελληνικός ή τούρκικος καφές, που βράζεται μαζί με το νερό. Αυτό μέχρι τον 18ο αιώνα που έκανε την εμφάνισή του στην Αυστρία, ο «καπουτσίνο». Το όνομά του παραπέμπει στις καφέ ρόμπες που φορούσαν οι καπουτσίνοι μοναχοί. Αυτή η παρασκευή καφέ έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής στην κεντρική Ευρώπη κι από εκεί πέρασε στην Ιταλία η οποία εξέλιξε ακόμα περισσότερο τη διαδικασία παρασκευής του.
Τον 20ό αιώνα άρχισαν οι επιστήμονες να μελετούν τις επιπτώσεις του καφέ στην υγεία του ανθρώπου, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκε μια παγκόσμια αγορά, ο πιο γνωστός δεσμός της οποίας ήταν η συμφωνία του Παρισιού το 1962 που έθετε σε ένα διεθνή πλαίσιο την παραγωγή και τις εμπορικές σχέσεις. Η αγορά του καφέ είναι σήμερα μια από τις πιο σημαντικές αγορές στον κόσμο.
Καφές και Υγεία
Η βασική ουσία που περιέχεται στους σπόρους του καφέ είναι η καφεΐνη. Όμως έχει βρεθεί ότι στον καφέ υπάρχουν γύρω στις χίλιες ουσίες και πολλές από αυτές τις ουσίες είναι οι υπεύθυνες για τις ευεργετικές του δράσεις. Η κυριότερη ομάδα ουσιών είναι οι πολυφαινόλες που έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση. Χάρη στην ικανότητά τους να αποτρέπουν βλαβερές οξειδώσεις δομικών συστατικών του οργανισμού αδρανοποιώντας τοξικές ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, καθώς και να καταστέλλουν χρόνιες φλεγμονές σε διάφορους ιστούς, επιτυγχάνουν την πρόληψη σοβαρών νοσημάτων, συνεπικουρούμενες σε μερικές περιπτώσεις από την καφεΐνη.
Μερικά από τα σημαντικότερα οφέλη του καφέ είναι τα ακόλουθα:
• ΣΥΜΒΑΛΛΕΙ στην ενυδάτωση του ατόμου. Ασκεί ήπια διουρητική δράση λόγω της δράσης της καφεΐνης στους νεφρούς, όμως αντισταθμίζεται από το νερό που περιέχει.
• ΕΙΝΑΙ ΔΙΕΓΕΡΤΙΚΟΣ. Αυξάνει την πνευματική επαγρύπνηση, την εγρήγορση, μειώνει τον χρόνο αντίδρασης και επιταχύνει την ροή της σκέψης, την προσοχή και την απόδοση. Επίσης, η καφεΐνη ανταγωνίζεται τη σύνδεση της αδενοσίνης στους υποδοχείς της στον εγκέφαλο, καθυστερώντας την υπνηλία.
• ΑΠΟΤΕΛΕΙ τη βασικότερη διαιτητική πηγή αντιοξειδωτικών.
• ΒΟΗΘΑ 3 ΣΤΑ 10 ΑΤΟΜΑ με τη δυσκοιλιότητα (μέσω έκκρισης χολοκυστοκινίνης που αυξάνει την εντερική κινητικότητα). Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι: Όσοι κατανάλωναν 3-4 φλιτζάνια καφέ την ημέρα σε σχέση με όσους δεν κατανάλωναν, είχαν σημαντική μείωση της επίπτωσης καρδιαγγειακών νοσημάτων (15% μείωση κινδύνου), της καρδιαγγειακής θνησιμότητας (19% μείωση κινδύνου) αλλά και της ολικής θνησιμότητας (17% μείωση κινδύνου). Όταν συγκρίθηκαν οι ομάδες υψηλής και χαμηλής κατανάλωσης καφέ παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της επίπτωσης καρκίνου (18% μείωση κινδύνου) (ιδιαίτερα ευεργετικός στον καρκίνο προστάτη, ενδομητρίου, ήπατος και στο μελάνωμα, με κάθε επιπλέον φλιτζάνι να μειώνει γραμμικά τον κίνδυνο!). Ο καφές παρουσίασε επίσης ευεργετική δράση σε νευρολογικές παθήσεις (π.χ. μείωση κινδύνου για Parkinson, Alzheimer, ακόμα και κατάθλιψη), μεταβολικές παθήσεις (π.χ. διαβήτη τύπου 2 και μεταβολικό σύνδρομο), ηπατικές παθήσεις, αλλά και στη χολολιθίαση. Πολλές ελεγχόμενες μελέτες έχουν εξετάσει τα αποτελέσματα της καφεΐνης στον εγκέφαλο, αποδεικνύοντας ότι μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση, τα αντανακλαστικά, τη μνήμη, την εγρήγορση και τη γενική γνωστική λειτουργία.
Τίποτα από τα παραπάνω, ωστόσο, δεν ισχύει αν ο καφές δεν έχει προετοιμαστεί σωστά. Όταν για παράδειγμα δεν χρησιμοποιείται χάρτινο φίλτρο, όπως στις μηχανές εσπρέσο για αλεσμένο καφέ, στις καφετιέρες γαλλικού καφέ με πρέσα και στην περίπτωση του ελληνικού καφέ, τα διτερπένια – ελαιώδεις χημικές ουσίες που εμπεριέχονται στον καφέ – δεν φιλτράρονται και μπορεί να αυξήσουν το επίπεδο της καταστροφικής για τις αρτηρίες LDL χοληστερίνης στο αίμα. Οι ουσίες αυτές, ωστόσο, είναι σχεδόν ανύπαρκτες στον φιλτραρισμένο και στον στιγμιαίο καφέ.
Ωστόσο, ο καφές θέλει πολλή προσοχή (ίσως και απαγόρευση) για τα άτομα με γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση (καθώς η καφεΐνη χαλαρώνει τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα), οισοφαγίτιδα και γαστρίτιδα (με σκοπό τη μείωση της οξύτητας των γαστρικών εκκρίσεων), ενώ μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα σε άτομα με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Επίσης, αντενδείκνυται σε περιόδους εξάρσεων των φλεγμονωδών νοσημάτων του εντέρου (επί διαρροιών), όπως νόσος του Crohn ή ελκώδης κολίτιδα. Τέλος, θέλει προσοχή σε γυναίκες με ιστορικό οστεοπόρωσης, καθώς έχει συνδεθεί με πιθανά αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων.
ΤΙ ΚΑΦΕ ΠΙΝΟΥΝ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Στην Ελλάδα έχουν τον Frappe Cold και τον ελληνικό καφέ.
Στην Ιταλία έχουν τον Espresso.
Στην Ισπανία έχουν τον Cafe bombon.
Στην Ιρλανδία έχουν τον Irish coffee.
Στο Βιετνάμ έχουν τον Egg Coffee.
Στην Αυστραλία έχουν τον flat white.
Στη Νότια Ινδία έχουν το Kaapi.
Στην Τουρκία, έχουν τον Turkish coffee, καφές που ψήνεται στη χόβολη.
Στη Σουηδία και τη Φινλανδία έχουν το kaffeost.
Στο Μεξικό έχουν τον Café de olla.
Στη Βραζιλία έχουν τον Cafezinho.
Στην Αυστρία έχουν τον Melange.
