Η Ιστορία του Κρασιού
Posted by estiator at 12 February, at 23 : 14 PM Print
Της Τζίνας Καλλίτση
Το κρασί είναι ένα από τα παλαιότερα αλκοολούχα ποτά που γνωρίζει ο άνθρωπος και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του πολιτισμού και της κοινωνίας σε όλο τον κόσμο.
Το αμπέλι, σύμφωνα με τους παλαιοντολόγους, έχει μια ιστορία πολλών εκατομμυρίων ετών. Απολιθωμένα κλήματα ηλικίας 60 εκατομμυρίων ετών, πριν από την εποχή των παγετώνων, έχουν βρεθεί στην πολική ζώνη, τη Βόρεια Ευρώπη και τη βορειοδυτική Ασία. Όμως οι κλιματικές συνθήκες της εποχής, περιόρισαν την εξάπλωσή του και καθόρισαν την ανάπτυξη διαφορετικών ποικιλιών. Το αμπέλι όπως το γνωρίζουμε σήμερα, Άμπελος η οινοφόρος (λατ. Vitis vinifera), γεννήθηκε στις θερμότερες περιοχές του νοτίου Καυκάσου (Εύξεινο Πόντο και Μεσοποταμία).
Το αρχαιότερο δείγμα κρασιού που έχει βρεθεί προέρχεται από την Κίνα κι έχει ηλικία 9.000 ετών. Με την ανάπτυξη της γεωργίας και τη δημιουργία των πρώτων οικισμών γύρω στο 5.000 π.Χ ξεκίνησε και η συστηματική καλλιέργεια της αμπέλου. Από τους πρώτους καλλιεργητές ήταν οι Πέρσες, οι Ασσύριοι και μεταγενέστερα οι Αιγύπτιοι, οι Φοίνικες και οι Έλληνες. Στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία το κρασί ήταν σύμβολο του πλούτου και της κοινωνικής θέσης, και συχνά το σέρβιραν σε συμπόσια και άλλες κοινωνικές συγκεντρώσεις, ενώ στην αρχαία Αίγυπτο το χρησιμοποιούσαν σε θρησκευτικές τελετές.
Η ετυμολογία της λέξης κρασί, κρασίον κατά την παλαιότερη εκδοχή της, προέρχεται από τη λέξη «κράσις» που σημαίνει ανάμειξη και αντανακλά τη συνήθεια των αρχαίων Ελλήνων να πίνουν το κρασί τους ανακατεμένο με νερό σε αναλογία 1:3, σε σκεύη που ονομάστηκαν «κρατήρες». Το νερωμένο κρασί ονομάζονταν «κεκραμένος οίνος» ενώ το ανέρωτο «άκρατος». Το να πίνει κάποιος κρασί που δεν είχε αναμειχθεί με νερό (“άκρατος οίνος”) θεωρούνταν βαρβαρότητα και συνηθιζόταν μόνο από αρρώστους ή κατά τη διάρκεια ταξιδιών ως τονωτικό. Αναφέρεται μάλιστα ότι κάποιος νομοθέτης το είχε απαγορεύσει επί ποινή θανάτου. Υπήρχε επίσης η συνήθεια να αναμειγνύουν το κρασί με μέλι (οινόμελο) και διάφορα άλλα μυρωδικά.
Ο τρόπος παραγωγής του κρασιού στην αρχαιότητα δε διέφερε από το σύγχρονο τρόπο παραγωγής. Οι Έλληνες γνώριζαν την παλαίωση του κρασιού, την οποία επιτύγχαναν μέσα σε θαμμένα πιθάρια, σφραγισμένα με γύψο και ρετσίνι. Το κρασί εμφιαλωνόταν σε ασκούς ή σε σφραγισμένους πήλινους αμφορείς, αλειμμένους με πίσσα για να μένουν στεγανοί. Το εμπόριο των ελληνικών κρασιών απλωνόταν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο μέχρι την ιβηρική χερσόνησο και τον Εύξεινο πόντο και αποτελούσε μία από τις σημαντικότερες οικονομικές δραστηριότητες. Σε αρκετές πόλεις υπήρχαν ειδικοί νόμοι ώστε να εξασφαλίζεται η ποιότητα του κρασιού, αλλά και ενάντια στον ανταγωνισμό και τις εισαγωγές.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η νομοθεσία της Θάσου, σύμφωνα με την οποία πλοία με ξένο κρασί που πλησίαζαν το νησί θα έπρεπε να δημεύονται. Οι Ρωμαίοι γνώρισαν την τέχνη της αμπελουργίας και της παραγωγής του οίνου από τους Έλληνες αποίκους. Με την κατάρρευση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η αμπελουργία εγκαταλείφθηκε για πολλούς αιώνες. Οι μοναχοί και οι κληρικοί συνέβαλαν σημαντικά στη διάσωση της οινοποιίας επειδή το κρασί ήταν απαραίτητο για τελετουργικούς σκοπούς.
Στο Βυζάντιο, οι μεγαλύτερες εκτάσεις γης ανήκαν στην εκκλησιαστική περιουσία και οι μοναχοί επωμίστηκαν την καλλιέργεια των αμπελιών καθώς και την παραγωγή του κρασιού. Αυτή την περίοδο μάλιστα πρέπει να εγκαταλείφθηκε και η πρακτική της ανάμειξης του κρασιού με νερό. Κατά τον Μεσαίωνα η αμπελουργία γνωρίζει ξανά μεγάλη άνθιση και επεκτείνεται σε όλη την Ευρώπη. Το 16ο αιώνα είχε εξαπλωθεί στην Ισπανία αλλά και στη Γαλλία που οι κλιματικές συνθήκες ευνοούσαν την καλλιέργεια της αμπέλου.
Σημαντικό ρόλο στην παραγωγή κρασιού έπαιξαν τα μοναστήρια και τα θρησκευτικά ιδρύματα. Την εποχή αυτή προωθούνται και αρκετές τεχνικές καινοτομίες, όπως η χρήση γυάλινης φιάλης και φελλού. Επιπλέον γίνεται γνωστή η παρασκευή αφρώδους οίνου (όπως για παράδειγμα η σαμπάνια, που αποδίδεται στον Γάλλο βενεδικτίνο μοναχό Περινιόν). Εκτός από τους κοινωνικούς σκοπούς το κρασί χρησιμοποιήθηκε συχνά και για ιατρικούς σκοπούς κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου καθώς πίστευαν ότι είχε θεραπευτικές ιδιότητες για μια ποικιλία παθήσεων.
Στη σύγχρονη εποχή, το κρασί αποτελεί αγαπημένη συνήθεια των ανθρώπων σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, ενώ η παραγωγή του έχει εξαπλωθεί σε χώρες της νότιας Αμερικής, την Αυστραλία και τις ΗΠΑ. Στη χώρα μας, τις τελευταίες δεκαετίες, συντελέστηκε μια μεγάλη αναγέννηση στην παραγωγή κρασιού. Εκτός από τις μεγάλες εταιρείες, δημιουργούνται σταδιακά μικρότερες μονάδες που παράγουν ετικέτες περιορισμένης παραγωγής, χρησιμοποιώντας τόσο ελληνικές όσο και διεθνείς ποικιλίες αμπέλου, καλλιεργώντας ιστορικούς ελληνικούς αμπελώνες και δημιουργώντας νέους.
